Adornesdomein

Jeruzalemkapel

Studio de Formanoir

Peperstraat 3, Brugge

Op het Adornesdomein in Brugge ontdek je de Jeruzalemkapel met al haar middeleeuwse schatten, van het praalgraf van Anselm Adornes en Margaretha van der Banck tot de kleurrijke glas-in-loodramen. Er valt heel wat geschiedenis te proeven op dit prachtige domein.

Adornesdomein en de Jeruzalemkapel

De familie Adorno uit Genua richtte in de vijftiende eeuw het Adornesdomein op. Het omvatte een prachtige tuin, een herenhuis en een indrukwekkende kapel. Voor die Jeruzalemkapel kreeg Pieter II Adornes toestemming van paus Martinus V. Hij wilde niet alleen het geloof stimuleren, maar ook kennis uitdragen. Daarom gebruikte hij de kapel als openbare bibliotheek. Hij bracht hier een collectie onder die voornamelijk aan literatuur, wetenschap en geschiedenis gewijd was. Zijn zoon Anselm Adornes zette de Jeruzalemstichting verder. Hij brak de kapel af en herbouwde ze als een replica van de Heilige Grafkerk in Jeruzalem. Ook liet hij de woning renoveren en voegde hij enkele godshuisjes toe. Dat waren liefdadigheidsinstellingen voor zieken en armen. Door de eeuwen heen heeft het domein verschillende functies gehad. Het was een klooster, een school en later een kantmuseum. Nu is er een museum in gevestigd. Het doel bleef hetzelfde: kennis en geloof nastreven.

Praalgraf van Anselm Adornes en Margaretha van der Banck - Cornelis Tielman

In de tweede helft van de vijftiende eeuw waren vorstelijke praalgraven in Bourgondische stijl in de mode. De familie Adornes gaf de opdracht aan Cornelis Tielman om zo’n monumentaal praalgraf te ontwerpen voor de Jeruzalemkapel. Het graf van Anselm Adornes en Margaretha van der Banck is een buitengewoon staaltje vakmanschap. Anselm rust niet zelf in het graf. Na zijn overlijden in Schotland in 1483 werd zijn lichaam in Linlithgow begraven, maar zijn hart vond een laatste rustplaats naast zijn geliefde Margaretha. Op het praalgraf wordt het koppel vorstelijk voorgesteld. Anselm draagt de uitrusting van een ridder. Aan zijn rechtervoet ligt een leeuw. Die staat symbool voor kracht en moed. Margareta draagt een gedrapeerd gewaad en een hennin, een lange, spits toelopende hoed. Aan haar rechtervoet symboliseert de hond trouw. Het monument, vervaardigd uit Doornikse steen, toont een meesterlijk gevoel voor detail en laat een blijvende indruk na.

Het Golgotha-altaarstuk

Het Golgotha-altaarstuk, gemaakt rond 1485, bevindt zich tot op vandaag nog steeds op zijn oorspronkelijke plek. Het altaarstuk bestaat uit witte kalksteen met enkele houten elementen zoals de zweep en de dobbelstenen. Het is een bijzonder beeldhouwwerk dat de ruige contouren van de berg Golgotha voorstelt, de plaats waar Christus werd gekruisigd. Je kan er duidelijk de Arma Christi op herkennen, de wapens waarmee Christus in het passieverhaal werd gemarteld. Ze symboliseren de overwinning op de zonde en de dood.

Studio de Formanoir

Glasramen in de Jeruzalemkapel

De glasramen in de Jeruzalemkapel werden vervaardigd rond 1560 en zijn de oudste glas-in-loodramen in Brugge. De ramen werden vermoedelijk gemaakt in opdracht van Jacob (1523-1572) en Jeroom Adornes (1522-1558). Die twee broers zijn ook te herkennen in een van de ramen, samen met hun patroonheiligen. Ook kan je er de leuze “Para Tutum” op lezen. Dat is de wapenspreuk van Anselm Adornes, de stichter van de huidige kapel. Ze betekent “Bereid ons een veilige weg” en verwijst naar zijn bedevaart en pelgrimszegen. Zelf is Anselm te zien op het noordoostelijke raam met zijn wapenschild en de Schotse ridderorde van de Eenhoorn. Met hun betoverende spel van licht en kleur vertellen deze glasramen het lange en indrukwekkende verhaal van de Adornesfamilie.

Adornesdomein

Drieluik van de Tronende Madonna met Kind

Het Drieluik van de Tronende Madonna met Kind werd in de zestiende eeuw door de familie Adornes besteld. Centraal staat Maria met een aureool om haar hoofd, een rode mantel aan en het kindje Jezus op haar arm. Twee engelen spelen aan weerszijden op een muziekinstrument. Rechts staat de heilige Barbara. Je kan haar herkennen aan de toren achter haar. Links zie je de heilige Catharina met haar zwaard en wiel. Met die attributen werd ze gemarteld. Anselm Adornes wijdde de bovenkapel van de Jeruzalemkapel aan die heilige Catharina, nadat hij in Egypte in het Catharinaklooster had verbleven tijdens zijn pelgrimstocht naar Jeruzalem.

Drieluik met Christus aan het kruis

Ook de Brugse burgemeester Jan de la Coste was een telg van de Adornesfamilie. Hij gaf in de zestiende eeuw de opdracht om het Drieluik met Christus aan het Kruis te schilderen. Op het centrale paneel zie je Christus aan het kruis. Hij wordt bijgestaan door Maria en de apostel Johannes. In de verte hangen dikke wolken boven een stad. Door de onmiskenbare torens herken je meteen Brugge. Op de rotsen onder het kruis ligt een dreigende schedel. Op het linkerpaneel liet Jan de la Coste zichzelf portretteren met zijn patroonheilige Johannes de Doper en zijn zeven zonen. Jeroom, zijn oudste zoon en de opdrachtgever van de glasramen, kijkt de bezoeker indringend aan. Op het rechterpaneel zie je Jans vrouw Catharina Metteneye. Ze draagt een indrukwekkende rode mantel waarop haar wapenschild staat afgebeeld. Haar vier dochters, waaronder twee nonnen, vergezellen haar.