Kasteel van Bornem
Kasteel Marnix de Sainte Aldegonde
Een site dat geschiedenis en cultuur ademt. Een bezoek aan de uitzonderlijke collectie van het Kasteel van Bornem geeft een beeld van het vroegere leven op en rond het kasteel.
Kasteel van Bornem
Aan een oude Scheldearm in het groen ligt een echt sprookjesslot: het Kasteel Marnix de Sainte Aldegonde of het Kasteel van Bornem. Alleen al de toegangsweg, een honderden meters lange dreef met statige bomen, spreekt tot de verbeelding. Het kasteel zelf staat in een prachtige parktuin. Het gebouw lijkt met een toegangsbrug, poortwachtershuisjes, torentjes en een slotgracht recht uit een sprookje te komen. Het is nog steeds de thuis van John II de Marnix, de veertiende graaf van Bornem. Hij is intussen de vierenvijftigste kasteelheer. Een deel van het kasteel is open voor het publiek. Je kan er door achttiende-eeuwse kamers wandelen en een kunstcollectie verkennen met gravures van illustere meesters als Pieter Bruegel de Oude. In een van de gangen ontdek je het levensverhaal van Philips de Marnix de Sainte Aldegonde (1540-1598). Hij was een voorvader van de huidige graaf en de rechterhand van Willem van Oranje. Als burgemeester speelde hij een belangrijke rol tijdens de Val van Antwerpen in 1585.
Vuile bruid of de bruiloft van Mopsus en Nisa - Toegeschreven aan Pieter Bruegel de Oude
Pieter Bruegel de Oude werd omstreeks 1526 geboren. Rond 1551 werd hij vrijmeester in het Antwerpse Sint-Lucasgilde. Kort daarna vertrok hij naar Italië. Na zijn terugkeer begon hij een samenwerking met de uitgever Hieronymus Cock (1518-1570). Hij ontpopte zich tot één van de grootste schilders van Vlaanderen, maar aanvankelijk werd Bruegel bekend door die prenten. In het oeuvre van Bruegel is de Vuile bruid of de bruiloft van Mopsus en Nisa opmerkelijk. Initieel had Bruegel de compositie op een houtblok getekend om het werk te laten uitgeven als houtsnede. Dat is nooit gebeurd. Na de dood van Bruegel gaf de commercieel ingestelde Cock de voorstelling in 1570 postuum als een kopergravure uit. De vuile bruid is een van de laatste prenten die door Hieronymus Cock werden gepubliceerd. Het stelt de bruiloft van Mopsus en Nisa voor, een komisch volksspel. De energieke bruidegom Mopsus met zijn gevederde hoed haalt zijn haveloze bruid Nisa op. Achter Mopsus speelt een muzikant bij een boom muziek met een kolenschop en een mes. Aan de tent wandelt een kleine jongen met een spaarpot in zijn hand. Het verhaal komt uit de dichtbundel Bucolica of Eclogen van Vergilius. De ‘vuile bruid’ verwijst ook naar een vrouw die zwanger is voor haar huwelijk. Het is een volks tafereel waarin Bruegel zijn talent voor techniek en compositie ten volle toont.
Oud Vlaams kunstkabinet
Kunstkabinetten waren in de zeventiende eeuw een uitstekende manier om je rijkdom te tonen. Vanuit Antwerpen werden ze over de hele wereld geëxporteerd. Die kabinetten waren imposante meubels waarin naast waardepapieren en schilderijen, juwelen, munten, textiel, schelpen, stenen en opgezette dieren werden getoond en bewaard. Ze etaleerden de wonderen van de natuur naast het moois dat de mens maakte. Vaak hadden ze verborgen of geheime ruimtes om de belangrijkste objecten uit de collectie te bewaren. Het exemplaar in het Kasteel van Bornem werd omstreeks 1660 uit ebbenhout, schildpadhoorn, ivoor en verguld brons gemaakt. De zwart met rode afwerking en het prachtige detailwerk geven dit kabinet een luxueuze uitstraling.
De adel van de Nederlanden smeekt om genade bij de hertog van Alva - Toegeschreven aan Frans Francken I
Frans Francken (1542-1616) maakte deel uit van een schildersfamilie. Hij was de tweede zoon van de minder bekende schilder Nicolaas Francken en de oudere broer van Hieronymus Francken I en Ambrosius Francken. De drie broers waren gerenommeerde kunstenaars. Ook Frans zoon Frans Francken II zette de schildersdynastie met succes verder. Frans Francken I volgde zijn opleiding in het atelier van Frans Floris I. In 1567 werd hij zelf meesterschilder. Hij was een van de belangrijkste schilders in Antwerpen tijdens de contrareformatie, de katholieke reactie op de protestantse hervorming. Hij schilderde vooral grote altaarstukken. Daar was na de vernielingen van de beeldenstorm van 1566 een grote vraag naar. In De adel van de Nederlanden smeekt om genade bij de hertog van Alva toont hij een historische gebeurtenis. Omdat de landvoogdes van de Nederlanden Margaretha van Parma de onlusten na de beeldenstorm niet onder controle kreeg, stuurde de Spaanse koning Filips II de hertog van Alva. Die installeerde een schrikbewind en nam met bloederige hand de controle over de situatie. Op het schilderij zie je de adel van de Zuidelijke Nederlanden op de knieën gaan voor zijn wrede beleid.
Aartshertog Ferdinand samen met zijn neef Ferdinand III van Habsburg als overwinnaars bij de slag van Nördlingen in 1634 - Toegeschreven aan Jan van den Hoecke
Dit schilderij is toegeschreven aan Jan van den Hoecke (1611-1651). Van den Hoecke was een van de hofschilders en kamerdienaars van aartshertog Leopold Willem van Oostenrijk. Die was landvoogd van de Zuidelijke Nederlanden van 1647 tot 1656. Hij was een belangrijke mecenas die heel wat kunstenaars in dienst nam. Jan van den Hoecke was er een van. Na zijn dood volgde David Teniers II (1610-1690) hem op als hofschilder en kamerdienaar. Het werk stelt aartshertog Ferdinand voor, de overgrootvader van Leopold Willem van Oostenrijk. Ook hij was landvoogd van de Zuidelijke Nederlanden. Op zes september 1634 haalde hij bij het Beierse Nördlingen een klinkende overwinning op de protestanten. Op het schilderij wordt hij als een heldhaftige overwinnaar voorgesteld.
De leden van De Oude Voetboog brengen hulde aan hun weldoener Godfried Snyders op de Grote Markt te Antwerpen (1643) - Toegeschreven aan David Teniers II
Schilder, tekenaar en etser: David Teniers II was een veelzijdig kunstenaar. Hij was een leerling van zijn vader David Teniers de Oude. In Brussel was hij hofschilder van de Spaanse stadhouders Leopold Wilhelm en Don Juan. Ook werkte hij voor Filips IV van Spanje, koningin Christina van Zweden en voor Willem XI van Oranje. In 1663 stichtte hij de Antwerpse Academie. Naast landschappen, portretten en religieuze werken schilderde hij voornamelijk genrestukken, taferelen uit het dagelijkse leven. De leden van De Oude Voetboog brengen hulde aan hun weldoener Godfried Snyders op de Grote Markt te Antwerpen vervaardigde hij rond 1643. Het oorspronkelijke werk maakt deel uit van de collectie van de Hermitage in Sint-Petersburg. Er hangt een tweede versie in het Kasteel van Bornem. Op het schilderij zie je de voet- en kruisboogschutters van De Oude Voetboog, een Antwerpse schuttersgilde.
Praktische informatie
Toegankelijkheid
- Beperkt toegankelijk voor personen met een beperking.
