Sint-Janshospitaal

Het Sint-Janshospitaal is een van de oudst bewaarde ziekenhuizen in Europa. Vanaf de twaalfde eeuw werden hier zieken en behoeftigen opgevangen. Vandaag is in het middeleeuwse gebouw het Museum Sint-Janshospitaal gevestigd. De collectie is verbonden met de geschiedenis van het hospitaal en omvat onder andere schilderijen, beelden, boeken, gebruiksvoorwerpen, medisch materiaal en een volledig uitgeruste zeventiende-eeuwse apotheek. Een nieuwe inrichting met ook hedendaagse kunst is toegespitst op het universele thema van de zorg. Uniek zijn de vier schilderijen van Hans Memling (1430-1494), gemaakt in opdracht van de zusters en broeders van het hospitaal, en na ruim 500 jaar nog steeds op deze plek te bewonderen. Daarnaast bestaat de collectie uit nog drie andere schilderijen van Memling, dat maakt dit de op een na grootste verzameling van zijn werk.

Het Ursulaschrijn is een echte publiekstrekker en dat heeft veel te maken met zijn driedimensionaliteit. Het is een Hans Memling in architecturale vorm, een unicum in het oeuvre van de schilder en een zeldzaamheid in de kunst van de Vlaamse primitieven. Het werd voor het Sint-Janshospitaal gemaakt in opdracht van Agnes Casembroot en haar zus Elisabeth, Jacob de Ceuninc en Jan Floreins ter vervanging van een kleiner en ouder schrijn dat relieken van verschillende heiligen bevatte, waaronder die van de heilige Ursula. Op de feestdag van de heilige Ursula, 21 oktober 1489, werd het plechtig ingewijd in het koor van de hospitaalkapel. Het Ursulaschrijn is een gesamtkunstwerk: iemand ontwierp de miniatuurkapel, een beeldsnijder leverde het op en Memling en zijn assistenten maakten er iets onvergelijkelijks van. Zes scènes gevat in rondbogen vertellen het verhaal van de heilige Ursula, reizend langs de Rijn, tot in het eeuwige Rome. Dit is een topstuk, zeldzaam en onmisbaar, en staat daarom op de Vlaamse Topstukkenlijst.